Саманеадпаведнасьць
Праз дваццаць гадоў вы будзеце больш шкадаваць аб тым, чаго не зрабілі, чым зрабілі (Марк Твен). Сёньня многія людзі пытаюцца, ці не пашкадуюць яны пра тое, што робяць ці не робяць літаральна цяпер, падчас вайны? І людзі самі сябе пытаюцца, ці буду я пра гэта шкадаваць? Навука можа даць тут даволі дакладны і пэўны адказ.
Першапачаткова, калі дзеяньне зьвязана з выдаткамі або магчымым пакараньнем, небясьпекай, то ў нас узьнікаюць сумневы ў яго правільнасьці і неабходнасьці. Мы не хочам адчуваць сябе дрэнна і выглядаць бездапаможным. Але праходзіць ўсяго 2 тыдня і гэтыя думкі зьнікаюць. А вось шкадаваньне, што вы выпусьцілі магчымасьць зрабіць нешта важнае ў крытычны момант, застанецца да канца вашага жыцьця.
Псыхалягічная тэорыя “сама-неадпаведнасьці «(self-discrepancy theory) піша, што ў нас ёсьць тры “Я”: Я сёньняшняе, Я ідэальнае і Я такое якім павінна на думку іншых. Дык вось найбольшае шкадаваньне чалавек адчувае тады, калі яго Я-сёньняшняе не робіць таго, што павінна зрабіць яго Я-ідэальнае. У дасьледаваньнях, калі людзі называлі сваё самае вялікае шкадаваньне ў жыцьці, 76% людзей называлі ня ажыцьцёўленыя дзеяньні, якія маглі б наблізіцца ім да Я-ідэальнага. Мы шкадуем, што не зрабілі, калі павінны былі зрабіць, а не зрабілі няправільна.
Каб дакладней гэта зразумець, не трэба пытацца сябе «ці падабаецца мне рабіць гэта», а варта спытаць сябе «падабаюся я сабе, калі раблю гэта?». Які я сабе больш падабаюся, адмоўчваюцца і спалоханы або які абараняе свае каштоўнасьці? Гэтае пытаньне вам лепш дапаможа зразумець ваша Я-ідэальнае. Бо калі вы верыце, што робіце гэта ў імя чагосьці каштоўнага, то як паказваюць дасьледаваньні, вы лягчэй пераносіце боль і пазбаўленьня. Пакута здольна запусьціць псыхалягічны імунітэт, які абязболіць вас у тым выпадку, калі вы нешта зрабілі, але не спрацуе, калі вы шкадуеце аб тым, што не зрабілі. Пытаньне “падабаюся я сабе калі гэта раблю” — гэта добры компас для прыняцьця вывадаў.
The ideal road not taken: The self-discrepancies involved in people’s most enduring regrets. Emotion, 18(3), 439–452 Davidai, S., & Gilovich, T. (2018).
The temporal pattern to the experience of regret. Journal of Personality and Social Psychology, Vol 67(3), Sep 1994, 357–365
The experience of regret: What, when, and why. Citation. Gilovich, T., & Medvec, V. H. (1995).